В жизни народов Центральной Азии духовно-нравственные ценности занимают центральное место. На формирование нравстенных ценностей оказывают влияние такие факторы, как природно-географическая среда, в которой проживает этнос, специфика образа жизни, социальные отношения и, особенно, виды труда. Эти факторы не могут не оказывать влияния на отношение человека, народа к окружающему миру, на их социально культурную жизнь. Поэтому можно найти множество общих черт, близость нравственных культур народов, проживающих в одинаковых природно-географических условиях, несмотря на то, что они находяттся в различных регионах. В Центральной Азии с древних времен моральные ценности пропагандировались посредством культуры, искусства, национальных ценностей, устного народного творчества. В частности, в устном народном творчестве в борьбе между такими амбивалентными, антагонистическими явлениями, как добро и зло, величественность и мелочность, благородство и низость, изящество и грубость, всегда побеждали высокие духовно-нравственные качества, выражавшие идеал народа. В народном творчестве и искусстве практически не встречается торжество таких безнравственных явлений и качеств, как зло, мелочность, низость, грубость. Следует отметить, что в некоторых эпизодах они преобладают над высокими духовно-нравственными качествами, наводят грусть и печаль на положительных главных героев, сталкивают их с такими преградами, как опасности, риск, невежество, бездушие, однако народный герой преодолевает их, благодаря своим благородным и прекрасным целям, действиям. Нравственность в устном народном творчестве проявляется в возвеличивании патриотизма, благородства и мужества в качестве идеала. Какую бы народную сказку или поэму вы не взяли, их главные герои изображаются в качестве людей, образов, обладающих высокими нравственными качествами, благородством, мужеством и бесстрашием. В художественно-эстетическом изображении эти благородные качества превращаются в идеал, который увлекает, ведет за собой поколения. В статье исследованы вопросы о роли нравственных ценностей в жизни человека и общества, духовно-нравственных нормах, нравственном идеале.
Ushbu maqolada ta’lim bosqichlarida xalq og‘zaki ijodi namunalarini o‘rganish, adabiyot darslarida xalq dostonlarini milliy qadriyatlarga bog‘lab o‘rgatish, yoshlarda komil insonga xos sifatlarni shakllantirish va ularni tarbiyalash, xalq dostonlarini o‘rganishda samarali metodlardan foydalanish haqida fikrlar yoritilgan.
Tilning frazeologik fondi xalq madaniyati va mentalitetining qimmatli ma’lumotlar manbayi sanaladi. Frazeologizmlarda muayyan xalqning miflari, udumlari, rivoyatlari, taomillari, urf-odatlari, ma’naviyati, axloqi va h.k. haqidagi tasavvurlari mujassamlashgan bo’ladi. Tilning ijtimoiy hodisa ekanligi eng qulay va faol kommunikatsiya vositasi sifatida, jamiyat a’zolari o‘rtsasidagi mavjud aloqalarni tartibga solish va uni
rivojlantirishga ham xizmat qilishi kerak. Tilning tadqiq etilishi bevosita uning jonli hayot bilan bog‘liqlikda
amalga oshirilgandagina qimmati va ahamiyati ortib boradi. Xuddi shu nuqtai nazardan yozma adabiyotdan avval ham xalq og‘zaki ijodi mavjud bo‘lgan va bugungi kungacha yetib kelgan. Xalq og‘zaki ijodining xuddi shunday namunalaridan biri sifatida maqolning o‘ziga xos o‘rni va ahamiyati mavjud. Maqollarda avlod-ajdodlarning hayotiy tajribalari, jamiyatga munosabati, tarixi, ruhiy holati, etik va estetik tuyg‘ulari, ijobiy fazilatlari mujassamlashgan. Asrlar mobaynida xalq orasida sayqallanib, ixcham va sodda poetik shaklga kelgan. Xalq og‘zaki ijodi namunasi sifatida maqollar mavzu jihatdan nihoyatda boy
Ushbu maqolada Abdulla Oripov adabiy-estetik qarashlarida folklor an’analarining o‘rni tadqiq qilingan. Ijodkor badiiy-estetik tafakkuri yuksalishida xalq og‘zaki ijodining ta’siri masalasi uch bosqichga bo‘lib tahlil etilgan: 1) shoir ijodining ilk davrida xalq og‘zaki ijodiga murojaat;2) ijodkor poetik tafakkuri takomilida xalq og‘zaki ijodi motivlari badiiy sintezining o‘rni; 3) umr so‘ngida yaratilgan she’rlarida xalq og‘zaki ijodian’analarining poetik yangilanishi. Tahlillar natijasida folklor an’analariga ijodiy yondashuv, ularni poetik yangilash va takomilga yetkazish Abdulla Oripov she’riyatining abadiyatini ta’minlab kelayotgan asosiy omillar ekani yuzasidan ilmiy xulosalar chiqarilgan.
Геморрой является одним из самых распространенных проктологических заболеваний. По данным ВОЗ на 1000 человек
взрослого населения приходится 118 больных геморроем. Причем это заболевание быстро «омолаживается». Если ранее, несколько десятилетий назад, эта патология поражала людей после 40-50 летнего возраста, то в настоящее время часто отмечают геморрой у молодых - двадцатилетних
Tobora rivojlanib borayotgan mamlakatimizda ta’lim sohasining rivojlanishi yuqori darajaga yetyapti. Bunday rivojlanishlar yoshlarmizning ilmiy yuksalishlariga zamin yaratib bermoqda. Tibbiyot rivojlanishining mamlakatimizdagi natijalari butun dunyomiqyosida etiroflarga erishmoqda. Bugungi davr tibbiyotining shu darajaga yetishida IX—XII asr tibbiyoti rivojlanishi tarixi muhim ahamiyatga ega. Bu davr tibbiyoti rivojlanishi Markaziy Osiyo tibbiyoti rivojlanishi bilan aloqador.
Xalq xo'jaligining turli tarmoqlari rivojlanishi bilan
bir qatorda mustaqillik yillarida ilm-fan, madaniyat, sport,
xalq ta’limi va sog'liqni saqlash tizimida ham keskin
o'zgarishlar sodir bo'lmoqda. Avvalo, mamlakatimizda
tibbiyotning huquqiy asoslari yaratildi. Jumladan, 1992
yil 8 dekabrida qabul qilingan O'zbekiston Respublikasi
Konstitusiyasida har bir inson malakali tibbiy xizmardan
foydalanish huquqiga ega deb belgilab qo'yilgan.
Mustaqillik yillarida Prezidentimiz tomonidan chiqarilgan
qator Farmon va qarorlar, O'zbekiston Parlamenti
tomonidan qabul qilingan 10 dan ziyod Qonunlar,
Respublika Vazirlar Mahkamasining 20 dan ortiq
qarorlari shak- shubhasiz tibbiyot sohasining yanada
rivojlantirishga qaratilgan
Ushbu maqolada o‘zbek va tojik tili izohli lug‘atlarida berilgan ayrim xalq og‘zaki ijodi janrlari atamalarining bir-biri bilan bog‘liq va farqli jihatlari tahlil qilinadi. Xalq og‘zaki ijodi hosilasi sanalgan maqol, latifa va iboralarning o‘zbek va tojik tilidagi variantlari berilib, misollarning madaniy, tarixiy bog‘liqligi o‘zaro solishtiriladi.
Maqolada dostonlardagi epik ot obrazining badiiy jihatdan mukammal tasviriga sabab bo‘lgan tarixiy asarlar tadrijiy tarzda beriladi. Otning turkiy xalqlar tarixida tutgan o‘rni, bu borada tarixchilarning e’tiroflari, qadimiy qo‘lyozma manbalarda ot bilan bog‘liq topilmalar, xullas, turkiy xalqlar mafkurasi dostonlardagi jangovar ot obrazi bilan qiyoslanadi.
Xalq dostonlarida tasvirlangan jangovar otlarga xos xususiyatlar sifatida ularning tabiiy otlar orasidagi eng mukammali, ayni paytda mifologik va totemistik e’tiqodiy tasavvurlarda ifodalangan ot xususiyatlar- iga ham ega ekanligida ko‘rinmoqda. Shu jihatdan dostonlardagi jangovar otlar chinakam tulpor bo‘lishlari uchun bevosita yoki bilvosita suv otlari hamda samoviy otlarga bog‘liq bo‘lishligi shart deb anglangan.
Biz ushbu maqolada xalq dostonlarida epik ot obrazining yaratilishiga asos bo‘lgan tabiiy, diniy e’tiqodiy tayanchlarni va qarashlarni botartib ravishda bir-bir qarab chiqamiz.
Shuningdek, maqolada “zotli ko‘chmanchi mavaniyer”, “hayvon – ona” an’ana va ishonchlari, “Devonu lug‘otut-turk” va ot bilan bog‘liq turkiy so‘zlar izohi, qarvosh xalq dostonlaridagi ot obrazi borasidagi tahlil va talqinlar o‘rin olgan.